Iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met tegenslagen. De een misschien meer dan de ander, zoals ik ;). Maar hoe ga je daarmee om? Wat doe je als je gezakt bent voor je examen of wanneer je een gigantische blunder maakt op de werkvloer? In dit blog deel ik mijn ervaring met falen en mijn beste tips voor omgaan met tegenslag.

Daar komt mijn opleider aanlopen. In zijn hand heeft hij de diploma’s. De laatste tien dagen ben ik non-stop bezig geweest met de opleiding tot skileraar, zodat ik in de winter één of twee weken les kan geven in Oostenrijk. Hij gaat zitten. Zijn gezicht lijkt op het gezicht van een dokter die zijn patiënt gaat vertellen dat de uitslag niet goed is. Hij slaakt een diepe zucht. Het meisje links van mij zit hoog in haar ademhaling. Rechts is iemand zijn nagels aan het slopen met zijn tanden. Hij begint zijn verhaal. Niet iedereen heeft het gehaald. Dat de mensen die gezakt zijn Deine Kopf Hoch Halten Müssen. We zijn met zeven mensen en hij kijkt opvallend veel naar mij. Zou het dan toch niet gelukt zijn? Een dag eerder vertelde mijn opleider nog dat ik flinke stappen had gemaakt, maar dat hij twijfelde of het genoeg zou zijn om te slagen. Ik had geluk nodig en een goede dag. Het is zover. Hij begint de diploma’s uit te delen. En dan zijn ze op. Alsof iedereen een gebakje krijgt behalve ik. Alleen ik en een meisje uit mijn groep hebben geen diploma gekregen. Gezakt. Ik voelde het al aankomen en toch komt dit even binnen. Waarom faal ik altijd zo hard als het aankomt op sport en bewegen? Met hardloopwedstrijden eindig ik meestal als laatste en word ik ingehaald door dames van in de 60. Met gym kwam ik ook altijd als laatste binnen zodra er iets met tijd werd gedaan. Bij die paar danslessen die ik ooit nam begreep ik geen pepernoot van al die bewegingen. Vervolgens legde de docent de les stil om mij voor de groep te vertellen wat ik allemaal fout deed. Ritmegevoel zit duidelijk niet in mijn talentenpakket. Later die dag hoor ik dat er vier mensen gezakt zijn van de meer dan tachtig deelnemers aan deze opleiding. En van die vier heb ik het slechtste resultaat geboekt. Kortom: weer laatste geworden. Vaak kan ik het relativeren en met humor oplossen. Hé, ik ben eerste van onder geworden! 😉 Maar nu even niet. Hoe voel ik me? Ik baal. Ben teleurgesteld. Een beetje verdrietig. Dan is er boosheid. En een vleugje schaamte. Gelukkig heb ik de laatste tien jaar geleerd om hiermee om te gaan. Ik besluit een lijstje te maken met wat er deze week wel goed ging. Jij mag meelezen, zodat jij dit lijstje ook kan gebruiken als je een faalmoment voor je kiezen krijgt. Bij elk punt heb ik bovendien een tip of een vraag gezet waar je direct mee aan de slag kunt.

Hoe ga je om met tegenslagen?

Gelukkig heb ik de laatste tien jaar geleerd hoe ik kan omgaan met tegenslag. Na deze teleurstelling, besloot ik een lijstje te maken met wat er die week wél goed ging. Jij mag meelezen, zodat jij dit lijstje ook kan gebruiken als je een faalmoment voor je kiezen krijgt. Bij elk punt heb ik bovendien een tip of een vraag gezet waar je direct mee aan de slag kunt, zodat jij straks, net als ik, weet hoe je kunt omgaan met tegenslag. Let’s go!

1. Hé, wat een mooie kans om mijn groeimindset te trainen

Groeimindset? Dat is de overtuiging dat je jouw capaciteiten kunt ontwikkelen. Daarom kijk je met een leerperspectief naar de wereld en wordt falen juist een kans om te groeien. Naast de groeimindset heb je de vaste mindset. Dat betekent dat je de overtuiging hebt dat jouw capaciteiten vaststaan. Je hebt een bepaald niveau en dat is het. Vanuit de vaste mindset kijk je naar de wereld vanuit een prestatieperspectief. Je wilt laten zien dat je iets kan en voorkomen dat mensen zien dat je iets niets kan. Fouten maken wil je voorkomen, omdat die aantonen dat je iets niet kan. Laten we dit eens toepassen op het volgen van de opleiding tot skileraar. Groeimindset: ‘Ik kan leren hoe je een goede skileraar wordt.’ Vaste mindset: ‘Ik ben een goede skileraar of niet.’ Mijn overtuiging is dat ik een goede skileraar kan worden door veel te oefenen, fouten te maken en veel inzet te tonen. Dat ik nu gezakt ben is dus een mooie kans om te leren en te groeien. Tip: ga eens voor jezelf na hoe jij jouw faalmoment in kan zetten om beter te worden.

2. Ik ben niet gezakt. Ik ben NOG niet geslaagd

Taal is één manier om een groeimindset te ontwikkelen. Hoe praat jij tegen jezelf en anderen? Niet: Ik kan dit niet. Wel: Ik kan het NOG niet. Niet: Dit is te moeilijk. Wel: Ik moet nog wat meer oefenen. Niet: Dit gaat nooit lukken. Wel: Welke hulp kan ik vragen? Tip: let er eens op hoe jij tegen jezelf praat bij faalmomenten. Merk je dat je tegen jezelf praat vanuit een vaste mindset? Probeer daar een zin vanuit de groeimindset tegenover te zetten. Eén van mijn favoriete zinnen is de volgende: ‘Het is normaal dat ik fouten maak, want ik ben iets nieuws aan het leren.’

3. Wat is er wel gelukt?

Hoewel ik niet geslaagd ben voor mijn praktijkexamen, heb ik wél mijn theorie-examen en lesgeef-examen gehaald. Lesgeef-examen? Jazeker, ik heb een les van 15 minuten verzorgd in het Duits! Mijn Duits is tijdens deze opleiding sowieso enorm verbeterd. Ook ben ik veel beter gaan skiën. Kortom: ik heb flinke stappen gemaakt in mijn ontwikkeling. Alleen was het nog niet goed genoeg om te slagen. Op de ochtend van het praktijkexamen gooide ik de volgende tekst in de groepsapp met alle deelnemers. ‘Sta je aan het begin van een oefening vandaag en denk je: “Wat nou als dit mislukt?” Zet er dan deze gedachte tegenover: “Wat als het WEL gaat lukken?”’ Op dit bericht kreeg ik veel positieve reacties. Ik weet zeker dat mensen dit gaan onthouden voor andere belangrijke prestatiemomenten. Tip: ben jij ergens voor gezakt? Probeer te focussen op wat er wel goed ging en die lessen mee te nemen in je plan voor de herkansing.

4. Ik heb niet opgegeven

Een paar keer zat ik er even doorheen. Na een paar dagen hoorde ik dat ik de zwakste van het groepje was en keken mensen mij glazig aan toen ik vertelde dat ik mijn hele leven al op de lange latten stond. Ook liep ik een skiblessure op aan mijn duim, waardoor die een weekje in het gips moest om rust te krijgen. Verder at ik per ongeluk vis waar ik een allergie voor heb. De rest van de avond was ik lekker aan het knuffelen met de toiletpot. ‘Nicht gut, Frank’, kreeg ik dagelijks te horen na een oefening. Soms ging het ook wel goed. Maar het ging vaker niet goed dan wel. Al deze keren dacht ik: ‘Dikke Doei! Ik STOP er lekker mee. Stomme opleiding.’ Zeker toen ik aanvoelde dat ik het misschien niet ging halen. Als je geen examen doet, kan je ook niet zakken. 😉 Toch heb ik doorgezet. Ik heb dus mijn doorzettingsvermogen getraind. Dat ik nu nog niet geslaagd ben is wederom een prachtige kans om mijn doorzettingsvermogen te trainen. Tip: je hebt het NOG niet gehaald. Dit is een geweldige manier om je doorzettingsvermogen te trainen. Mocht je het uiteindelijk toch niet halen, dan kun je wel zeggen dat je een vechter en doorzetter bent.

5. Probeer het eens op een andere manier

Na de skileraaropleiding had ik nog een dag over in het Oostenrijkse dorpje en ging daarom wandelen naar een bergtop. Er waren meerdere paden naartoe. Zo gaan er ook meerdere paden naar mijn skileraar-diploma. Ik kan de volgende keer bijvoorbeeld privéles nemen en mezelf laten filmen door een skicoach om feedback te krijgen. Als iets mislukt, mag je het altijd nog een keer proberen. Mijn rijbewijs had ik pas na vier pogingen binnen. In Londen haalde ik de finale van een comedywedstrijd nadat het eerder twee keer mislukt was. Tip: Stel jezelf de volgende vragen: ✅ Kan je meer oefenen? ✅ Kan je een andere aanpak proberen? ✅ Welke hulp kan je nog zoeken?

6. Een magisch inzicht

In mijn jonge jaren dook ik het nachtleven in bij tegenslag. Lekker in de lampen hangen in de kroeg en de lichten uitdoen. Daarna werd het döner en donuts naar binnen douwen. En sinds een jaar is het fitness. Toen ik onlangs in een klassiek Oostenrijks boemeltreintje lekker naar buiten aan het staren was, kwam dit besef binnen. Ik ga nu heel anders om met tegenslag. Hoe wil ik ontladen? Door mezelf letterlijk in het zweet te werken in de sportschool. Ik zet mijn beuklijst op via Spotify en ik ga rammen met die schijven. Denk aan I Wanna Be A Hippie van Technohead en Good To Go van Flamman & Abraxas. Zodra ik begin aan mijn sessie, roep ik alle frustratie op en begint het grote gas geven. Na afloop ben ik het kwijt en heb ik geïnvesteerd in mijn gezondheid in plaats van mijn gezondheid schade toe te brengen. Tip: stel jezelf deze vraag: wat is jouw respons bij tegenslag? En als je daar niet tevreden over bent, wat zou je anders kunnen doen?

7. Probeer aardig te zijn voor jezelf

Toen ik hoorde dat ik gezakt was, voelde ik me belabberd. En dat is oké. Soms hebben mensen het idee dat je jezelf altijd maar top moet voelen. Onzin. Soms voel je je belabberd. En dat is dus oké. In plaats van jezelf druk te maken over het feit dat je je belabberd voelt, kun je jezelf beter steunen door het te accepteren en iets te gaan doen waar je behoefte aan hebt. Voor mij is dat losgaan in de sportschool geworden. En af en toe is dat een dagje in bed blijven en voor de döner-en-donutsstrategie gaan. Het is allebei oké. Wees niet te hard voor jezelf. Sommige mensen zijn wel keihard voor zichzelf. Ben jij zo’n persoon? Doe dan het volgende: Tip: Stel jezelf de volgende vragen: ✅ Wat zou jij zeggen tegen je beste vriend of vriendin als die in dezelfde situatie zou zitten? ✅ Zeg dat vervolgens tegen jezelf.

8. Relativeren kun je leren 😉

Ik besef heel goed dat ik een bevoorrecht mens ben. Sommige mensen hebben niet de gezondheid, tijd of financiële middelen om midden in de zomer tien dagen lang een opleiding tot skileraar te doen. Ik ben dus enorm dankbaar dat ik dit heb kunnen doen. Op het moment dat ik lekker met sneeuw aan het spelen was, werden mensen op Rhodos uit hun woningen en hotels gejaagd door bosbranden. Ook zitten er mensen thuis, omdat ze helemaal niet op vakantie kunnen. Een mantra die ik soms inzet: ‘Als dit mijn grootste probleem is, dan gaat het best goed.’ Lees jij dit omdat je gezakt bent voor je schoolexamen of omdat je je tentamens niet gehaald hebt? Dat hoeft niet het einde van de wereld te zijn. Ik ken genoeg mensen die een prachtig leven hebben opgebouwd zonder diploma’s. En misschien is een jaar studievertraging wat je nu overkomt. Dat kan ook heel gunstig zijn. Studeren is superleuk! Straks moet je gaan werken en krijg je allemaal verplichtingen. En jij mag gewoon een jaar langer genieten van je studententijd. Ouwe bofkont die je bent! Tip: bedenk of jouw faalmoment op een later moment wél goed kan uitpakken.

9. Mijn hersens hebben een topweek gehad

Je hersens fit houden is erg belangrijk wanneer je goed wilt omgaan met tegenslag. Maar hoe doe je dat? Door nieuwe dingen te leren. Daarom was dit een topweek. Ik heb continu in de leermodus gezeten qua vaardigheden in het skiën, het lesgeven en de Duitse taal. Wat gebeurt er in je hersens wanneer je nieuwe dingen aan het leren bent? Dan ben je verbindingen aan het aanmaken tussen neuronen. Zo’n verbinding kun je zien als een weg die je aan het bouwen bent. Aan het begin is het nog een klein junglepaadje waar je met een kapmes doorheen moet werken. Wanneer je veel oefent bouw je uiteindelijk een degelijke en sterke Duitse Autobahn. Mijn skivaardigheden zijn nu een junglepad. Door veel te oefenen kan ik er dus een Duitse Autobahn van maken. Tip: ga voor jezelf na waar jij eerder goed in bent geworden door veel te oefenen. Waar kan jij nog beter in worden door veel te oefenen?

10. Geen invloed op wat je overkomt. Wel hoe je ermee omgaat?

Ik sluit graag af met de grootste drijfveer achter de FoutenFabriek: ik heb geen invloed op dat ik gezakt ben. Ik heb wel invloed op hoe ik daarmee omga. Ik kies ervoor om scherp te analyseren waarom het niet gelukt is. Op basis daarvan maak ik een plan om ervoor te zorgen dat het een volgende keer wel lukt. Tip: probeer altijd te kijken naar zaken waar je invloed op hebt. Dáár kun je iets aan gaan doen.

Conclusie

Het examen kwam een paar dagen te vroeg. Als ik een tijdje privéles neem kan ik specifiek werken aan mijn verbeterpunten. Op die manier moet het me lukken. Al met al ben ik dankbaar en blij dat ik deze opleiding gedaan heb. Het waren tien leerzame dagen. Hoewel ik niet geslaagd ben, heb ik toch mooi weer iets van mijn bucketlist kunnen afstrepen. Hopelijk heb ik jou met mijn ervaring en tips kunnen inspireren en helpen, zodat je de volgende keer beter kunt omgaan met tegenslag. Meer ontdekken? Check mijn boek SuperFalen. Of boek mij als spreker.